دکتر سید سلمان فاطمی

دژاوو یا آشناپنداری: به این احساس- که گویی وضعیت فعلی را پیش از این نیز تجربه کرده­ اید- گفته می­ شود. این حالت شیوع قابل ملاحظه ­ای دارد تا جایی که از هر سه نفر، دو نفر از زنان و مردان- این پدیده را در مرحله­ ای از زندگی خود تجربه می­ کنند. علاوه بر این، در افرادی که دژاوو را تجربه می­ کنند، این پدیده هر سال یک بار اتفاق می ­افتد، اگرچه دفعات وقوع آن با افزایش سن کاهش می ­یابد.

به گزارش نوروسافاری به نقل از سایکولوژی تودی، با وجود این که دژاوو نسبتاً شایع است، اما به نسبت، مطالعات محدودی درمورد آن انجام شده ­است. آنچه تا کنون می­دانیم این است که در افرادی که دچار روان­پریشی یا صرع لوب تمپورال نمی­ باشند، علت وقوع آشناپنداری به چهار دسته تقسیم می­شود: توجه، حافظه، پردازش دوگانه و علل عصب­ شناختی.

توضیح دژاوو برحسب توجه شامل ادراک اولیه­ ای می­باشد که تحت توجه ناقص ایجاد شده­ است که به دنبال آن تحت توجه کامل قرار می­گیرد. برای مثال، اگر شما در حال باز کردن قفل در ورودی خانه خود باشید و توجه شما برای لحظه­ ای معطوف به صدایی در دوردست شود، هنگامی که به تکلیف بازکردن قفل باز می­ گردید، احتمالاً ادراک اول به ­عنوان ادراکی در گذشته به نظر می­ رسد.

توضیح دژاوو برحسب حافظه، این فرض را مطرح می­کند که برخی از جزئیات تجربه جدید، آشنا هستند اما منبع این آشنایی فراموش شده ­است. مقدمه این فرضیه این است که افراد در طول یک روز با مسائل بی­شماری روبه­ رو می­شوند اما به تمامی اطلاعات توجه نمی­ کنند. پس از آن، ممکن است پردازش دوباره اطلاعات، گاهی حالت آشنایی و آشناپنداری را ایجاد کند.

توضیح دژاوو برحسب پردازش دوگانه بیان می­کند که دو پردازشی که به ­طور معمول همزمان هستند برای لحظه­ ای به­ صورت غیر همزمان رخ می­دهند. برای مثال، آشنایی و بازیابی می­توانند از حالت همزمانی خارج شوند. همچنین ادراک و حافظه نیز می­ توانند همزمانی خود را از دست دهند.

توضیح دژاوو برحسب علل عصب­شناختی این پدیده را به دو عامل نسبت می­دهد، تشنج کوچکی در لوب تمپورال فردی که دچار صرع نمی­باشد یا تأخیر در انتقال عصبی بین چشم­ها، گوش­ها یا اندام­های ادراکی دیگر و مراکز پردازش عالی­تر در مغز.

توضیحات مبتنی بر پردازش دوگانه توجه فراوانی را به خود جلب کرده ­است- این توضیحات بیشتر جنبه فلسفی و نظری داشته و کمتر مکانیکی هستند؛ اما این دیدگاه نمی­تواند در آزمایشگاه تحت آزمون قرار گیرد. همین­طور توضیحات مبنی بر علل عصب­شناختی نیز جذاب به نظر می­رسند اما ما فاقد فن­آوری­های پیشرفته برای آزمودن آن هستیم. به این ترتیب، توضیحات مبنی بر پردازش دوگانه و علل عصب­ شناختی کمتر وابسته به یافته های محققان هستند. در عوض، توضیحات ارائه­ شده مبنی بر توجه و حافظه به بهترین وجه توسط آنچه ما درمورد شناخت می­دانیم مورد حمایت قرار می­گیرد و می­تواند به ­صورت تجربی مورد آزمایش قرار گیرد.

ترجمه و تلخیص: مریم شجاعی وبسایت نوروسافاری

http://www.neurosafari.com/?p=5635

با تشکر از استاد گرامی، جناب دکتر صفری

قبلا در همین کانال(
@salmanfatemi )
بر اساس فرضیه جهان های موازی - که توسط برخی دانشمندان مانند ميچيو کاکو مطرح شده استد احتمال دیگری برای آشنا پنداری مطرح شد و آن، باز آوری اطلاعات در جهانی فراتر و موازی با عالم ماست؛ یعنی قبلا این اطلاعات در جهانی موازی، در اختیار انسان بوده است و یادآوری این حقایق، چیزی جز تجلی اطلاعات آموخته شده قبلی ابزار هوش بالاتر، در ابزار هوش مادی کنونی ما یعنی مغز نيست.