دکتر سید سلمان فاطمی

خلاصه ای از مطالب همایش معرفی يکي از درمانهای ام اس
Zytux(rituximab)
در تهران 22 شهریور 1397
این دارو- که در کشور ایران و شرکت داروسازی سيناژن ساخته ميشود- علیه سلولهای ایمنی لنفوسيت B و ضد CD 20 عمل میکند. با مصرف این دارو قدرت سیستم ایمنی بدن کم میشود. این دارو در برخی بیماری ها- که سیستم ایمنی بدن نامنظم میشود و این عدم تعادل در افزایش و کاهش فعالیت سیستم ایمنی نقش بسیار زیان باری بر بدن انسان دارد- استفاده ميشود.

این دارو در درمان هوجکين و پمفيگوس، لوکمي کرونيک CLL، مياستني گراويس ، NMO, CIDP به کار میرود.

بيوسيميلار biosimilar: موادی است که بر خلاف مواد شیمیایی با الگوی شیمیایی خاص، محصول سلول زنده است. این سيستم، امروز ممکن است یک ماده بدهد و بعدا با تغییر شرایط سلول، تغییر کند و ماده دیگری را بدهد و محصول آن حتما باید با استاندارد مقایسه بشود.

شرایط تولید این مواد از جمله انتی بادی های ساخته شده منوکلونال، بسیار پیچیده است و محصول آن باید با استانداردها مقایسه شود.

این داروها در بیماری های ایمنی و نیز برخی سرطانها استفاده مي شود. تداخلات دارویی آن، در انکولوژي بسیار حساس تر از بیماری های نورولوژی است زیرا این بیماران داروهای زیادی را علاوه بر این انتی بادیها استفاده میکنند.

از بیماری هایی- که سیستم ایمنی دچار اختلال ميشود و تنظیم آن به هم می ریزد- بیماری ام اس(مولتيپل اسکلروز)است. در این بیماری از داروهای زیادی استفاده میشود که از جمله آنها داروهای تغییر دهنده بیماری(disease modifying drugs) مانند اينترفرون های تزريقي یا شکلهای خوراکی مانند فينگوليمود و دی متیل فومارات است. از داروهای قدرتمند دیگر ناتاليزوماب یا تايسبري است.

در حمله شدید بیماری با حمله مجدد و تکراری، به رغم داروهاي تغییر دهنده بيماري، تايسبري شروع میشود و دوز توصیه شده آن ماهانه تا سه ماه، سپس هر 45 روز تا سه ماه هر دو ماه تا دو سال است.

از عوارض داروی معمول درجه اول یعنی اينترفرون، کاهش تعداد پلاکت هاست.

در گذشته در موارد مقاوم بیماری از پالس سيکلوفسفاميد یک گرم ماهانه تا شش ماه استفاده میشد. ولی امروزه با کشف انتی بادی های منوکلونال، کمتر از این دارو استفاده می شود. در موارد شديد بیماری، ريتوکسيماب مشابه ناتاليزوماب عمل میکند.ريتوکسيماب، 80% میزان ريلاپس را کم ميکند و مدت سالم ماندن را بیشتر ميکند.
مشابه دیگر داروهاي مصرف شده در ام اس علیه این دارو هم انتی بادی خنثی کننده ساخته ميشود و میتواند اثر دارو را به تدریج کمتر کند.
دور مصرفی ريتوکسيماب، در بیماری های روماتولوژي حدود
375 میلی گرم به ازای هر متر مربع سطح بدن است که در تزریق اول با فاصله دو هفته انجام میشود.
استفاده از این دارو، در ام اس با پروتکل خاص خودش یعنی دوز اول، 1000 میلی گرم که با فاصله 15 روز تزریق ميشود و دوزهای بعدی شش ماه تا نه ماه بعد استفاده می شود.
باید قبل از تزریق، برای جلوگیری از واکنش های حساسیت زا متیل پردنيزولون وريدي 100 میلی گرم و استامينوفن خوراکی 650 میلی گرم و ديفن هيدرامين وريدي 50 میلی گرم تزریق شود.

سرعت تزريق ريتوکسيماب، در مرحله اول 50 میلی گرم در ساعت با افزایش 50 میلی گرم هر نیم ساعت است تا به حداکتر 200-400 میلی گرم در ساعت برسیم.

تزريق بعدی باسرعت 100 میلی در ساعت شروع میشود و به تدریج به 400 میلی در ساعت می رسد.

عوارص دارو: عفونت، سرطان(بسیار نادر)، واکنش تزريق، سکته قلبی، فيبريلاسيون بطني،

پس مونیتورينگ قلبی حتما حین تزریق دارو لازم است.

سودمندی دارو در ایران با سی دی 19 چک می شود.
اوکرليزوملب بر خلاف ريتوکسيماب ایجاد سرطان ميکند
نوتروپني شدید از عوارض دیگر است.
در عفونت با پارووويروس بی 19 که از عوارض درمان به ريتوکسیماب است و باعث کم خونی شدید ميشود، از IVIG استفاده می کنند.

در هنگام تغییر داروهای قبلی به ریتوکسيماب باید حتما به نکاتی توجه شود:

برای تبدیل فينگوليمود به ريتوکسيماب، 6 هفته فاصله خطرناک است و میتواند باعث عود بیماری شود. بهتر است دو هفته بعد از قطع فينگوليمود ريتوکسيماب 2گرم با فاصله دو هفته شروع شود.

ریتوکسیماب در افراد وابسته به ویلچر، مناسب نیست و میتواند باعث تشدید بیماری شود.

با تشکر از اساتید محترم نورولوژی به خصوص استاد گرامی جناب آقای دکتر صحرائیان و اساتید شرکت داروسازی سيناژن که در روزهای دشوار تحریم های ظالمانه علیه کشور عزیزمان ایران، نور امیدی برای آینده هستند