دکتر سید سلمان فاطمی

خارق العاده و استثنایی بودن انسان در جهان مادی، توهمی بیش نیست!

حتی در مقایسه با پایین ترین درجات تکاملی حیات مانند خزندگان، موجوداتی هستند که دارای توانایی های خاصی بیشتر از انسانند.

ولی آنچه انسان را متمایز میکند قدرت او در کشف رمزهای موجود در کیهان و به کار بردن آن برای ایجاد توانمندی های بیشتر در نسل امروز و فرداست و نقش مهندسی ژنتیک و قدرت بازی با زبان حیات، بسیار زیاد و شگفت انگیز است.

این علم در آینده نزدیک می تواند با به کار بردن بسیاری از ژنهای قدرتمند حیوانات در قالب ژنهای انسان، بسیاری از توانایی های خاص حیوانی را به انسان، منتقل کند. از جمله این توانایی ها قدرت مقاومت برخی حیوانات در برابر عوامل بیماری زا و ویروس هایی است که معمولا انسان را می‌کشد.

خطرات این سلاح قدرتمند- اگر به دست قدرتمندان و سودطلبان حریص قرار بگیرد- هرگز قابل انکار نیست! ولی فواید بسیار آن هم- اگر به دست خیرخواهان و مصلحان حقیقی قرار بگیرد- قابل انکار نیست.

چگونه مارمولک تواتارامیتواند برای مدت طولانی زندگی کند و آب و هوای سرد را تحمل کند؟

اخیرا دانشمندان کد ژنتیکی یا اطلاعات وراثتی مخصوص به خزندگان نادری را بازگشایی کرده اند.

به نظر میرسد تواتارا مارمولکی عادی است ولی اینگونه نیست. این خزندگان، آخرین نجات یافتگان مجموعه قدیمی خزندگانی هستند که وقتی دایناسورها در زمین جولان می‌دادند به مقدار زیاد منتشر شدند.

سرزمین اصلی آن، نیوزیلند است. تواتارا برخی قدرت های استثنایی مانند طول عمر طولانی در حد یک قرن دارد و نیز سیستم ایمنی قدرتمندی علیه برخی عوامل بیماری زا دارد.

همچنین فعالیت برجسته ای در درجه حرارت های پایین در میان خزندگان دارد. دانشمندان در زمان حاضر، کشف می‌کنند تواتارا چگونه چنین کارهایی را انجام می‌دهد و این با باز کردن کد ژنتیکی و زنجیره اسید نوکلئیک خاص مارمولک است.

این پژوهش، ارتباط تکاملی بین این موجود زنده و دیگر خزندگان را بررسی میکند و اطلاعاتی در مورد طول عمر طولانی آن و تحمل آب و هوای سرد ارائه می‌دهد.

از دید تکاملی، تواتورا (اسفنودون پانکتاتوس)گروهی از خزندگان است که در دوره زمین شناسی مزوزوییک در حدود 66 تا 252 میلیون سال قبل در زمین منتشر شده است ولی کم بودن تنوع آن در چند میلیون سال اخیر سبب شده است تواتارا تنها رتبه باقیمانده این گونه به حساب بیاید.

این خزندگان با توجه به عدم ارتباطش با دیگر خزندگان از نظر تکاملی، مورد توجه علمی بوده‌است زیرا مشترکاتی با سوسمارها و لاکپشت ها و نیز پرندگان دارد.

این برخورد زیاد در اطلاعات در مورد تواتورا پژوهشگران را راهنمایی کرده‌است، اولویتی در پژوهش ژنوم یا اسید نوکلئیک خاص آن بدهند.

در سال 2012 مجموعه ای از پژوهشگران شروع به جمع آوری ژنوم این خزنده با مشارکت قوم نگاتیوای کردند. قوم نگاتیوای با نام کیتیاکی شناخته میشود که به معنی نگهبانان تواتورا است. اینها با هم همکاری کردند.

پژوهشگران فهمیدند ژنوم تواتورا بسیار بزرگ است و حدود 5 گیگاباز یا حدود 5 میلیارد زوج از پایه های دی ان ای(نوکلئوتید) دارد و این، بزرگتر از حدود سه برابر ژنوم انسان است. این ژنوم، به صورت غیر عادی در میان خزندگان بزرگ است. در حالی که بزرگی ژنوم سومسار و افعی حدود 2 گیگا باز است اما ژنوم پرندگان نصف این مقدار است.

پژوهشگران با اعتماد بر تحلیل های وراثتی تاکید کردند تواتورا بیشتر از تمساح ها و پرندگان و لاکپشت ها، به سوسمارها و افعی ها نزدیک هستند.

پژوهشگران تخمین زدند تواتورا و پیشینیان آنها از افعی ها و سوسمارها در حدود 250 هزار سال قبل، منشا گرفته اند و این یعنی این مجموعه حتی پیش از قدیمی ترین دایناسورها ایجاد شده‌اند.

این گروه به طور مشخص موروث های ژنتیکی ای را که در دادن مشخصات زیستی خاص تواتورا اشتراک دارد و از جمله آنها طول عمر بسیار طولانی است شناسایی کردند. عمر آنها به عنوان طولانی ترین عمر در میان همه خزندگان به استثنای لاکپشت ها به حساب می‌آید.

تواتورا دارای ژنهایی است که در ساخت سیلینوپروتئین ها مشارکت دارند و این پروتئین ها در مقاومت بر پیری و مرگ سلولی مشارکت دارد و از این ژنهای وراثتی مقداری بیشتر از انسان دارد.

مانند چنین اطلاعاتی کاربردهای زیادی در علم زیست شناسی انسانی دارد.

همچنین تواتورا تعداد زیاد و غیر عادی از ژنهای تریپتوفان دارد و این ماده در تولید پرتئین هایی نقش دارد که مرتبط با حساسیت به درجه حرارت و تنظیم درجه حرارت بدن است.

این ژنهای وراثتی در پس قدرت خزندگان در تحمل درجه حرارتت سرد است. تواتورا میتواند پایین ترین درجه حرارت را در میان خزندگان تحمل کند و این بین 16 تا 21 درجه سلسیوس است.

کشف ژنوم تواتورا شبیه به پرده برداری از کتابي اصيل و ارزشمند است. پژوهشگران شروع به تحليل آن و باز كردن برخي رمزهاي معلومات وراثتی کرده اند

ولی هنوز راه طولانی ای برای فهم ژنوم کامل وجود دارد.

https://www.ebi.ac.uk/about/news/press-releases/the-curious-genome-of-the-tuatara
@salmanfatemi