ارزش حقیقی زبان و پیدایش زبان (پایان نامه عبدالعالی المنصوري دانشکده تحقيقات برتر علوم ديني در نجف اشرف
قسمت دوم :
نظریه تحفظ(خودداری و احتیاط): یکی از نظریاتی- که برخی زبان شناسان به آن فکر می کنند- نظریه حفظ کردن و احتياط است و اين نشان دهنده دشواری پژوهش درباره منشا زبان است.
صاحب کتابمختصري در فقه زبان می گوید یکی از نظریاتی- که آغاز زبان را تفسیر می کند- نظریه تحفظی است و می گوید: (منظور ما، نظریه ای است که نظر قطعي در موضوع آغاز زبان، ندهد. اگر اندیشه ای جديد در آن موضوع مطرح شود، بار ديگر باز می گردد تا آن را نقض کند یا با بيان احتمال درستی روشي دیگر بر آن محافظت کند یا با احتمال اکتشاف جدید، سخني مجزا در موضوع می گوید. به نظر می رسد این نظريه، برترين نظریات منشأ زبان است زیرا اطمینان، در این گونه موارد محال هست)(جوزف فندریس، کوتاه در در فقه زبان، ص26)
2- بررسی منشأ زبان جستجویی زبان شناسی نيست.
انسان کی سخن گفت؟ برخی دانشمندان تخمین می زنند که زبان در انسان حدودا 200 هزار سال قبل آغاز شد و انفجار تمدنی حاصل گرديد؛ و همان گونه که انفجار بزرگ به وجود آمد و هستی متولد شد و انفجار بیولوژیک، موجودات زنده را آشکار کرد و انفجار تمدنی، انسان متمدن را به وجود آورد.پس بررسی درباره منشأ زبان، جستجویی زبان شناسی نيست!!
جوزف فندرس می گوید :(کسی که بگوید- مساله ریشه زبان از مسائل علم زبان شناسی نیست- باعث شگفتی شنونده مي شود. و با این همه این سخن جز عین حقیقت نیست. و اکثریت آنهایی- که از یکصد سال قبل درباره ریشه زبان نوشته اند در سرگردانی و گمراهی می رانند- زیرا آنها به این حقیقت توجه نکردند. و به صورت ریشه ای اشتباه کردند، زیرا آنها از جهت زبان شناسی با این مساله برخورد می کنند زيرا ریشه سخن با ريشه لغات مخلوط می گردد. زبان شناسان، زبان هایی را بررسی می کنند که با آن سخن گفته می شود و با آن می نویسند و تاریخ آن را با قدیمی ترین اسنادی- که آنها را نشان می دهد- پیگیری می کنند ولی آنها هرچه در این عمق فروبروند جز به زبان هایی که تکامل یافته است و در پس خود تاریخی بزرگ را باقی گذاشته است و ما از آن، چیزی نمي دانيم، نمی رسند.
اما اندیشه بازگشتن به ساختار زبان رسمی ابتدایی در برابر زبان های موجود فعلی، عملی پر از نیرنگ است. ولی این سرابی- که موسسان علم نحو مقایسه اي از قدیم بر آن آگاهی داشته اند- از زمانی طولانی دور و متروک مانده است. زبان هایی وجود دارد که به تاریخ هایی قدیمی و قدیمی تر منسوب می گردد و ما برخی زبان های جدید خود را در تصاویر قدیمی- که به قبل از بیست قرن باز می گردد- می شناسیم ولی قدیمی ترین زبان های شناخته شده که گاهی زبان های مادران نامیده میشود چیزی از ریشه اي بودن ندارد. و هرچند با زبان های جدید ما متفاوت است ما را به دانشی درباره تغییرات وارد شده بر کلام نمی رساند و ما را بر چیزی از چگونگی ایجاد و آغاز ان آگاه نمی سازد... و دانشمند زبان شناس؛ چه به قدیمی ترین زبان های شناخته شده و چه به زبان های غریبه پناه برد يا به زبان هایی که کودکان با آن زبان را می آموزند پناه ببرد، در هر حالت هرگز در پیشاپیش خود جز ستونی بلند از زمان هايی طولانی- که پس از آن نسل های متعددی در طول قرن های طولانی آمدند- نمی یابد.
پس مسئله اصل و ریشه زبان، خارج از محدوده آزمودن و تجربه آن است و واقعیت آن است که این مسئله با مسئله ریشه و اصل انسان و ریشه جماعتهای ابتدایی بشری مخلوط می گردد.
کلام و سخن، در همراهی با تکامل مغز انسان و شکل گیری جامعه، ایجاد و آغاز شده است و غیر ممکن است بگوییم موجود زنده ای مانند انسان به چه شکلی شروع به سخن گفتن کرد و میتوان کوشید شرایطی را- که به انسان اجازه سخن گفتن داد- دوباره از نو ساخت و آنها شرایط روان شناسی و اجتماعی به صورت هم زمان هستند).
توضیح: همانطور که بیان شد زبان، فقط بیان عبارت هایی از دهان نیست و در حقیقت، زبان واکنش هایی است که فرد در برابر احساس و ادراکات خود نشان می دهد و بیان عبارتهایی از دهان، جز بخش بسیار کوچکی از زبان محاوره ای نیست، به گونه ای که امروز با کمک تکنولوژی، همه عبارت های نگفته یک بیمار دچار ALS (دانشمند برجسته فیزیک استیفن هاوکينگ) را ترجمه می کنند و با کمک هوش مصنوعی کامپیوتر، آن را به عبارت های سخنی تبدیل می سازند، هرچند این فرد سخن نمی گوید!(برای بررسی بيشتر این تکنولوژی، به مباحث مربوط به بیماری ALS در همین کانال مراجعه شود.)
و یا مثلا کلام در برخی جانوران و خود انسان، فقط محدود به عبارت های دهانی نیست مثلا در زبان بریل برای ناشنوایان، آنچه استفاده می شود، عبارت های دهانی نیست بلکه با حرکات اندامها، فرد ناشنوا منظور فرد سخن گو را می فهمد. پس زبان چیزی است که ارتباط بسیار نزدیکی با میزان درک طرف مقابل دارد و اگر شما میلیونها عبارت را در برابر یک ناشنوا از دهان خود خارج کنید، او هرگز متوجه نخواهد شد
@salmanfatemi
و نیز فردی که ادراکاتش بسیار دقیق است یا به عبارتی بسیار تیز است، لازم نیست خودتان را زیاد خسته کنید و هزاران عبارت، برای درک او به کار ببرید بلکه کافی است مثلا مختصری چهره خود را در هم بکشید تا فرد مقابل متوجه منظور شما شود و اینها ارتباطی تنگاتنگ، با میزان درک و حس طرف مقابل دارد و هر چه درک طرف مقابل بیشتر باشد،
به ناچار هماهنگ کننده ادراکات او یعنی ابزار هوش، هماهنگ تر و شایسته تر خواهد بود و اگر اندازه خاصی از ابزار هوش برای هماهنگ کردن ادراکات، کافی نباشد، باید حتما ابزار هوش یا مغز فعلی بزرگتر هم شود. پس تکامل مغز هم ارتباطی عمیق، با توانایی های واکنشي یا زبانی دارد.
پس تلاش برای مشخص کردن یک ابتدا و آغاز برای زبان، کاری مفید به نظر نمی رسد. ابتدای زبان از اولین موجود صاحب حیات روی این کره خاکی آغاز شد و با توسعه ادراکات و احساسها توسعه یافت و این فرایند باز هم با توسعه ادراکات و احساسات پیشرفت خواهد کرد
و شاید احتیاط نمودن، در بیان آن چيزي- که میلیونها بلکه میلیاردها سال با ما فاصله دارد- عاقلانه تر باشد و تعصب در مورد زبان خاص مانند عربی، فارسی یا لاتین یا انگلیسی یا لهجه خاص، هرگز شایسته یک محقق عاقل نیست.
3- نظریاتی که منشا زبان ها را تفسیر می کند:
نظریه اول: الهام یا بخشش
صاحبان این نظریه، تصور می کنند زبان بخششی از خدای سبحان و الهامی الهی است- که بر انسان فرود آمد- و خدای تعالی زبان گفتن و نام ها را به او یاد داد. و از ميان کسانی که این نظر را داشتند: در دورانهای گذشته فیلسوف یونانی با نام هیراکلیت بود که در سال 576 قبل از میلاد متولد شد و در سال 480 پیش از میلاد وفات یافت و در دوران میانی، ابن فارس در کتاب خودصاحبی و ابن جنی در کتابش خصایص و ابن درید در کتابش اشتقاق این نظر را داشتند.
و در عصر جدید پدر لامی در کتابش فن کلام و فیلسوفی به نام دوبونالد در کتابش قانون گذاری قدیم این نظر را داشتند.
و این نظریه تا دوران میانی ادامه دارد و از طرف مردان دین مسیحی پذیرفته شد و از نظر دینی برای آن، نظریه پردازی کردند و شرعی بودن آن را از روی کتاب های آسمانی مانند تورات و انجیل اثبات نمودند و این نظریه، پس از ظهور اسلام ادامه یافت و برخی دانشمندان مسلمان آمدند و آیه قرآنی: (خدا همه نام ها را به آدم یاد داد)، دلیلی بر این نظریه گرفتند.
غیر مسلمانانی- که قائل به این نظریه هستند- به آنچه در سفر آفرینش آمده است، استدلال می کنند: (و پروردگار خدا از زمین همه حیوانات خشکی و همه پرندگان آسمان را آفرید و آنها را بر آدم حاضر نمود تا به او یاد دهد چگونه آنها را بخواند -و هر نامی، آدم بر حیواني نهاد- همان، نام او شد.) (تورات سفر آفرینش، اصحاح دوم)
و اما مسلمانان، سخن خدای سبحان(خدا همه نام ها را به آدم یاد داد) دلیلی بر این نظریه، قرار دادند
. در کتاب زبان عرب آمده است: (در قرآن: خدا همه نام ها را به آدم یاد داد و گفته میشود معنی آن، یعنی به آدم نام همه مخلوقات را با همه زبان های عربی و فارسی وسریانی و عبرانی و رومی و دیگر لغات، یاد داد و آدم- که بر نبی ما محمد و بر او برترین درودها و سلام ها باد- و فرزندان او با آن سخن می گفتند. سپس فرزندان او در دنیا پراکنده شدند و هر کدام از آنها به زبانی از آن زبان ها مرتبط شدند و به خاطر دوری از عهد و پیمانشان، بقیه زبان ها را از یاد بردند)(ابن منظور، زبان عرب، ج14، ص402)
و ابن فارس در کتاب خود، تصور می کند که اختلاف زبان ها پس از طوفان نوح ع، حاصل شد و آن زمانی بود که ساکنان زمین از هم جدا شدند و زبان های آنها مختلف شد)(عبدالقادر محمد مایو، بحثی کوتاه در علم زبان، ص24)
ادله قبلی، با موارد زیر مورد مناقشه قرار می گیرد:
1- متن توراتی صریحا بیان نمی کند که زبان، الهامی الهی است بلکه شاید گفته شود متن، برعکس این را اثبات می کند، زیرا خدای تعالی امر را موکول به آدم ع کرده است.
2- در مورد اين مناقشه، برخی مسلمانان می گویند آنچه مانع از بخشش و اهدای زبان می شود، چند امر است که عبارتند از:
- ابن جنی: وجه آیه بر این حقیقت- که خدای تعالی، آدم را بر قرارداد و وارد کردن اصطلاح توانا ساخت و آدم و نه خود خدا نام هر چیز را بر آن نهاد(کوتاه در فقه زبان، ص24).
- تضاد در زبان، مانند عبارت (جون به معنی سیاه وسفید) پس آیا خدای تعالی این عبارت را برای دو معنی متضاد قرار داد و حکمت از این کار، چه بود؟
- ناتوانی زبان، از دفاع از خودش در برابر قانون تکامل زبانی و در مبارزه با زبانهای دیگر.
- مخالفت با حقیقت علمی ثابت شده در نظریه تکامل و ارتقا .... آغاز و بحث منشا زبان در زمانی متاخر از زمانی- که آن را با دین مرتبط می کرد- ایجاد شد.
- چگونه درباره مساله ایجاد زبان ها پس از انبیا مانند زبان اروپایی و دیگر زبان ها و زبان های عمومی امروز پاسخ می دهند؟
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، روبروی داروخانه سپاهان ، مجتمع اطبا ، طبقه اول
تلفن : 32223328 - 031