رفتار اجتماعی انسان، حاصل مغز است یا نیازی تکاملی است که حتی در نبود مغز پیچیده از طریق فرآیندهای تکاملی انجام میشود؟
و آیا فرآیندهای تکاملی سودمند فقط در روابط اجتماعی و ازدحام و شلوغی، خلاصه میشود؟
کشف نخستین دلیل بر رفتار اجتماعی در پستانداران
از چه زمانی پستانداران، موجوداتی اجتماعی بوده اند؟
حداقل از زمان دایناسورها!
زیرا پژوهش های جدیدی دلایل رفتار اجتماعی را به ده میلیون سال قبل، برمیگرداند! ولی یافته های دانشمندان فسیل شناس، اقامت برخی جوندگان کوچک و کرمی به نان فلیکومیس پرامووس را با هم در مجموعه ها از 75.5 میلیون سال قبل نشان میدهد.
نمیخواهیم در مورد تربیت کودکان توسط حیوانات بالغ سخن بگوییم بلکه محل اکتشاف در کوهایگ در غرب مونتانا آن چیزی را کشف کرد که ممکن است نخستین فعالیت اجتماعی در تاریخ باشد. زیرا حیوانات بالغ و کم سن تر با هم پنهان شده اند و با هم زیسته اند.
دانشمند باستان شناس لوکی وایفر از دانشگاه واشنگتن میگوید: اعتقاد دارم نگاه بر عمق ریشه های واکنش های اجتماعی در پستانداران، امری بسیار مهم است. اگر روشن شود رفتار اجتماعی در درخت تکاملی پستانداران در جایگاهی بسیار دور قرار دارد، این برعکس اعتقاد قبلی ماست که تصور میکردیم فقط در ما و نزدیکان تکاملی ما جریان دارد چون تصور میکردیم ما موجودات اجتماعی هستیم.
یافته ها از قدیمی ترین مجموعه های پستانداران منقرض شده از 35 میلیون سال قبل در عصر سنگی متاخر، رفتاری اجتماعی مشابه رفتار سنجاب ها در زمان ما را کشف کرده است. قبلا این تصور بود که تکامل این نوع از رفتار اجتماعی در موجودات دارای جفت که انسان از جمله آنهاست بعد از انقراض دایناسورها در 66 میلیون سال قبل بوده است ولی بر خلاف آن، جنس صخره هایی که در آن، این فسیل ها به دست آمده است به مشارکت این موجودات قدیمی در صفات اجتماعی بسیاری با حیوانات دارای فسیل های معاصر اشاره دارد.
پژوهشگران اثری از آسیب استخوان ناشی از گاز گرفتگی بر این فسیل ها ندیدند که نشان دهد اینها به خاطر درندگان در کنار هم قرار گرفته اند و باقیماندن سالم و کامل آن، دلیل بر عدم حرکت دادن آن با جریان نهر یا سیل است.
باستان شناس ویلسون مانتیلا میگوید: این یافته ها همه چیز را دگرگون کرد زیرا معمولا زیست شناسان پژوهشگر بر پستانداران بر دندان های منفرد یا فک جدا شده که در آب افتاده است تمرکز میکرده اند ولی این بار ما در برابر جمجمه ها و بدن های بزرگ و کامل و نزدیک به هم هستیم که در یک جا یعنی محل زندگی آن موجودات حفظ شده اند.
از این رو میتوانیم حقیقتا روش برخورد آن پستانداران را با دایناسورها و حیوانات آن دوره ها بفهمیم.
کیسه داران مانند کانگرو و نیمی از پستانداران دارای جفت به همان روش به صورت اجتماعی رفتار میکنند.
انسان ها بیشتر وقت خود را به صورت اجتماعی میگذرانند و این علاوه بر تولید مثل و تربیت فرزندان است و این رفتار اجتماعی به آنها از نظر تکاملی کمک کردهاست از درندگان فرار کنند و گرما را حفظ کنند و با هم به کنار منابع آب بروند. اکنون گروه پژوهش به خوبی میفهمند این رفتارهای اجتماعی در زمانی خیلی زود در گذشته در مقایسه با آنچه تصور میکردیم میباشد و به ما نزاع دائمی جهان را در برابر بندها و قیدهای مفروض، در قالب دیدارهای اجتماعی یادآوری میکند زیرا ما موجوداتی عمیقا اجتماعی هستیم.
ویفر اضافه میکند: خنده دار اینکه پایان این مقاله علمی در سایه لزوم ماندن در منزل به خاطر کرونا بود. و وقتی همه میکوشیم هر چه میتوانیم دور ماندن اجتماعی را حفظ کنیم، در مورد رفتارهای دوجانبه و اجتماعی پستانداران مینوشتم در زمانی عقب تر از زمانی که دایناسورها زمین را اشغال میکردند!! این موضوع خنده دار، جای تامل دارد. در روزهایی که به خاطر ویروس کرونا دوری اجتماعی توصیه میشه، این دانشمندان دورترین رابطه های ریشه ای اجتماعی را در پیشینیان پستانداران کشف میکنند. و بعید نیست در قرن های آینده دانشمندان دیگر، در یافته های فسیل شناسی خود، ارتباط اجتماعی عمیق را به تنهایی عامل بقا نبینند بلکه دوری اجتماعی و فاصله گذاری اجتماعی را هم در شرایط متفاوتی مانند همه گیری ها عامل بقای انسان بدانند.
کشف فرآیندهای تکاملی در قالب رفتارهای اجتماعی برای فرار از دست دشمنان و حفظ گرما، شاید در دوره هایی برای موجودات زنده، سودمند بوده باشد ولی امروز با عمیق شدن نگاه انسان تا ریزترین اجزای حیات، و قدرت تفکر و تامل، گاهی برای حفظ تکامل و بقا- که محدود به تکامل مادی صرف نیست بلکه عرصه شناخت و اندیشه را هم در بر میگیرد- لازم است فاصله گذاری اجتماعی و مصون داشتن اندیشه و فکر از دستبرد، در اولویت، قرار بگیرد.
و آیندگان، تاثیر مثبت این فاصله گذاری ها را در حفظ و بقای نسلها، مشابه تاثیر مثبت رابطه اجتماعی عمیق در گذشته، مشاهده خواهند کرد.
آدرس مطب : اصفهان ، خیابان آمادگاه ، روبروی داروخانه سپاهان ، مجتمع اطبا ، طبقه اول
تلفن : 32223328 - 031