دکتر سید سلمان فاطمی

ژن یا نقشه توسعه مغز و نقشه هوش:

نو قشر(neocoryex) مغز واژه ای لاتین به نام “پوستۀ جدید” يا مغز سوم انسان، به لحاظ تکامل است که قضاوت و دیدگاه های ما را نسبت به خوب و بد، ممکن می سازد. خلاقیت و نوآوری و حس ما نسبت به خودمان، نیز ریشه در این ناحیه از مغز دارند. به نوشته ی کارل سیگن در مستند کیهان، نو قشر مغز جایی است که در آن، ماده به آگاهی تبدیل می شود. این ناحیه بیش از دو سوم(حدود76%) قسمت بالایی مغز(سربروم) ما را به خودش اختصاص می دهد. قدرت شهودگری، درون یابی و تحلیل انتقادی به کمک نو قشر مغز صورت می گیرد. قابلیت خواندن و نوشتن، برخورداری از ایده ها و نوآوری ها، آهنگسازی یا انجام محاسبات ریاضی، به این ناحیه از مغز مربوط می شوند. همین باعث تمایز انسان از سایر موجودات می گردد.

پیشرفت و تمدن، محصول قشر مخ (پوسته مغزی) است.(آیا مغز به تنهایی تمدن ساز است؟!

مغز این اثر برجسته، نشان دهنده خالق پر دقتی است که آن را ساخته است و این اثر برجسته، یعنی مغز، خالقی برجسته را در پس خود نشان میدهد ولی همین اثر برجسته- که از یک طرف خالق حکیم خود را نشان میدهد- از سوی دیگر، باز وابسته و محتاج و نیازمند آن سازنده حکیم است تا بتواند به فرهنگ و تمدن برسد!

انسان های پیش از ما یعنی نئاندرتال ها با اینکه مغز بزرگ تری داشتند، و قاعدتا با مغز بزرگ تر خود باید فرهنگی و تمدنی حداقل شبیه تمدن پيشينيان انسان امروز در سرزمین سومر و آشور، ایجاد می کردند با این حال چنين اتفاقي نیفتاد.

بله از پله هایی که پیش از ساخته شدن تمدن لازم است، بزرگ شدن مغز است ولی این مقدمه و پله برای رسیدن به این قله بلند کافی نیست بلکه گام های دیگری بر پله هایی دیگر، باید برداشته شود و آن، آگاه کردن این مغز از چیزهایی است که نمیداند.

قدیمی ترین جهش ناگهانی تمدنی در میان مردمان سومری و آشوری بین النهرین، بدون هیچ سابقه قبلی برجسته- که تا امروز در آثار زمین شناسی در همه کره زمین یافت شده باشد- خود، نشان دهنده منظومه ای با نظم و قانون است و تصادفات کور را در خلقت و رشد تمدن انسان، رد می کند. اینم تمدن، برنامه ریزی هدفمندي را نشان میدهد که این پله ها را پشت سر هم قرار داد و راه رسیدن به این ساختمان بلند را گذر از این پله ها کرد.)

هاتنر، مدیر و رهبر گروه موسسه تحقیقاتی سلولی-مولکولی و ژنتیک ماکس پلانک به همراه تیمش به تازگی نشان دادند که ژن ARHGAP11B نقش کلیدی در تنظیم و تعدیل اندازه مغز دارد. سوانت پابو از موسسه انسان شناسی تکامل ماکس پلانک در لایپزیک نشان داد که این ژن فقط در انسان و نزدیک ترین خویشاوندان ما یعنی نئاندرتال ها و انسان های دنیسووا یافت می شود، اما در هموساپینسها علاوه براین، ژن ARHGAP11B باعث افزایش تعداد مشخصی از سلول های بنیادی مغز می شود که در انبساط نو قشر مغز موثرند.

hallofhumanorigins2ژن ویژه انسان ARHGAP11B در اثر ورونوشت برداری نسبی از ژن ARHGAP11A
در حدود پنج میلیون سال پیش پدید آمد که این رویداد با تکامل نئاندرتال ها، دنیسووان ها و انسان های امروزی مصادف بود.

بعدها هموساپینسها در ادامه ی تکامل ظهور یافتند. با این حال، جهش بزرگ در انبساط نو قشر مغز یا نيوکورتکس بعدها آغاز شد، یعنی در حدود دو میلیون سال قبل.

این موضوع، باعث شگفتی پژوهشگران شده که ژن ARHGAP11B چگونه می تواند نقشی کلیدی در افزایش اندازه نو قشر مغز ایفا کند.

ویژگی های بسیاری را به ARHGAP11B نسبت می دهند که منحصربفرد شدن آن را در پی دارد. این ژن نه تنها مختص انسان است، بلکه پروتئین رمزگذاری شده توسط این ژن حاوی زنجیره ای از ۴۷ آمینو اسید می باشد که فقط در انسان یافت می شود. نبود ۵۵ نوکلئوتید در RNA پیام رسان ARHGAP11B دلیل ویژگی منحصر بفرد فوق می باشد.(تاکنون از نقشه ساختمانی، پیش از ساختن ساختمان آگاه بودیم و اکنون به نقشه ای پیش از ساخته شدن مغز و توسعه آن و پیش از به وجود آمدن هوش، پی می بریم و هر چه نقشه و برنامه ای پیش از ساخته شدنش هست، نیازمند برنامه ریزی است که این برنامه و نقشه را بريزد)

ویلاند هاتنر و مارتا فلوریو، دانشجوی مقطع دکتری در گروه هاتنر، ابتدا به این فکر افتادند که نبود این ۵۵ نوکلئوتید به زمانی بر می گردد که ژن ARHGAP11B از طریق رونوشت ژنی در حدود پنج میلیون سال پیش به وجود آمد.

این اتفاق، اختلاف نظراتی را در پی داشته است. اما محققان بطرز شگفت انگیزی دریافتند که تعداد ۵۵ نوکلئوتید، در دی ان ای ARHGAP11B وجود دارد و تنها زمانی شاهد از بین رفتن این تعداد هستیم که RNA پیام رسان ARHGAP11B تولید شود.

جانشینی C به جای G در ژن ARHGAP12B عاملی محرک برای وقوع این اتفاق محسوب می شود.
@salmanfatemi

با توجه به این که ژنوم انسان از بیش از سه میلیارد جفت باز تشکیل یافته است، تولید RNA در این مورد، تغییر ناچیزی به شمار میرود.

با وجود این، پیامدها روی اسید نوکلئيک، اصلا ناچیز و قابل اغماض نیستند. همین جهش
به حذف ۵۵ نوکلئوتید از RNA پیام رسان ARHGAP11B ختم می شود. و سرانجام، ۴۷ آمینو اسید در پروتئین ARHGAP11B شکل می گیرد که مختص انسان است.

با این شرایط، بر فراوانی نمونههای بازی افزوده خواهد شد. جانشینی باز C به جای G در ARHGAP11B احتمالا بسیار دیرتر از زمانی رخ داده است که این ژن در حدود پنج میلیون سال پیش شکل گرفت. محققان درصدد مطالعه اهمیت جانشینی بازی، به لحاظ کارکرد پروتئین ARHGAP11B بر آمدند.

آنان در نهایت نسخه اجدادی ژن ARHGAP11B را بدون جانشینی حتی یک جفت باز، بازسازی کردند؛ و ژن فوق دقیقا مشابه همان ژنی بود که در حدود پنج میلیون سال پیش ایجاد شد. هنگام بیان این ژن در موش ها، پروتئین اجدادی ARHGAP11B منجر به افزایش تعداد نمونه های بازی نشد.

قطعهای را- که زمینه ساز انبساط نو قشر مغز شده باشد- می توان یافته ای قابل توجه به شمار آورد. جهش های نقطهای، رویدادی نادر نیستند، اما در مورد ARHGAP11B می توان به این نکته اشاره کرد که مزایای آن، بر فرگشت انسان تاثیر نهاده است.

ریچـارد داوکـیـنز، زیست شناس فرگشتی مشهور دانشگاه آکسفورد با بررسی موشکافانه ظهور حیات در زمین و فرآیند تکاملي اینطور می نگارد: (جهان می توانست به سادگی، عاری از حیات و موجودات زنده باقی بماند، مثل گرد و غبار پراکنده انفجار کیهانی که باعث پیدایش زمان و فضا گردید.

اینکه حیات حدود ۱۰ میلیارد سال بعد از شکل گیری جهان، از هیچ، تکامل یافت، بسیار شگفت انگیز است و به زبان آوردن کلماتی برای توصیف آن از دیدگاه من، دیوانگی است.

و البته این پایان کار نیست. نه تنها فرگشت به وقوع پیوست بلکه موجوداتی را هم با خود آورد که از قابلیت درک فرآیند های وقوع آن برخوردارند.)

https://bigbangpage.com/…/جهش-ژنوم-انسان-در-2-میلیون-سال-پ…/